आजचे पंचांग दिनविशेष | Aajche Panchang Marathi

हिंदू कॅलेंडर हे चंद्रावर आधारित आहे, म्हणजेच ते चंद्राच्या टप्प्यांवर अवलंबून आहे. त्यात दिवसाची सुरुवात  सूर्योदयाने होते. त्याला पाच “गुणधर्म” दिले जातात, ते आहेत:

• • तिथी
  • वार
  • नक्षत्र
  • योग
  • करण

वरील पाच गुणधर्मांणा एकत्रितपणे पंचांग म्हणतात.

तिथी :

तिथी दिवसाच्या वेगवेगळ्या वेळी सुरू होते आणि सुमारे 19 ते 26 तासांच्या कालावधीत बदलते . चंद्र महिन्यातील प्रत्येक दिवसाला तिथी म्हणतात. अमावस्या, पौर्णिमा, प्रथम, द्वितीया, इ. तिथी बदलली की चंद्राची अवस्थाही बदलते तिथी : प्रथम, द्वितीया, तृतीया, चतुर्थी, पंचमी, षष्ठी, सप्तमी, अष्टमी, नवमी, दशमी, एकादशी, द्वादशी,त्रयोदशी, चतुर्दशी, पौर्णिमा,तसेच 30 वी तिथी हि अमावस्या असते.

वार :

सोमवार, मंगळवार, बुधवार, गुरुवार, शुक्रवार, शनीवार, रवीवार

नक्षत्र : अश्विनी, भरणी,  कृत्तिका, रोहिणी, मृगशीर्ष, आर्द्रा, पुनर्वसू, पुष्य, आश्लेषा, मघा, पूर्वा फाल्गुनी, उत्तरा फाल्गुनी, हस्त, चित्रा,  स्वाती, विशाखा, अनुराधा, ज्येष्ठा, मूळ, पूर्वाषाढा, उत्तराषाढा, श्रवण, धनिष्ठा, शततारका, पूर्वाभाद्रपदा, उत्तराभाद्रपदा, रेवती. ही २७ नक्षत्रे असून, ती याच क्रमाने येतात. म्हणजे याच क्रमाने चंद्र एका नक्षत्रातून दुसर्‍या नक्षत्रात जातो. चंद्र ज्या नक्षत्रात असतो ते त्या दिवसाचे नक्षत्र असते.

योग : सूर्य आणि चंद्राच्या ग्रहण रेखांशावर आधारित 27 विभागांपैकी एक, सूर्योदयाच्या वेळी सक्रिय योग.

विष्कुम्भ, प्रीति, आयुष्मान, सौभाग्य, शोभन, अतिगण्ड, सुकर्मा, धृति, शूल, गण्ड, वृद्धि, ध्रुव, व्याघात, हर्षण, वज्र, सिद्धि, व्यातीपात, वरीयान, परिघ, शिवा, सिद्ध, साध्य, शुभ, शुक्ल, ब्रह्म, इन्द्र, वैधृति

करण :किंस्तुघना, भाव, बलवा, कौलव, तैतुला, गराजा, वाणीजा, विस्ती (भद्रा), सकुनी, चतुष्पाद, नागवा

राशी

सूर्य ठरावीक काळानंतर एका तारकासमूहामधून दुसऱ्या तारकासमूहामध्ये जातांना दिसतो. या मार्गाचे प्रत्येकी  तीस अंशाचे असे बारा भाग केले आहेत. या प्रत्येक भागात सव्वादोन नक्षत्रे येतात. ही सव्वादोन नक्षत्रे  मिळून जो तारकासमूह बनतो त्याला एक राशी असे म्हणतात. असे एकूण १२ तारकासमूह आहेत. ह्या राशी क्रमवार मेष, वृषभ, मिथुन, कर्क, सिंह, कन्या, तूळ, वृश्चिक, धनु, मकर, कुंभ, मीन अशा आहेत.

हे 12 राशीच्या नक्षत्रांपैकी एक आहे. सूर्यमालेतील सर्व वस्तू यातून जातात. बारा राशीची नावे आहेत, बारा चंद्र महिन्यांची नावे आहेत. चांद्रमासात सूर्य जेव्हा मेष राशीत प्रवेश करतो तेव्हा त्या चंद्र महिन्याचे नाव चैत्र असते. जेव्हा सूर्य वृषभात प्रवेश करतो तेव्हा चांद्रमास वैशाख असतो.

पक्ष:

कृष्ण पक्ष : चंद्राचा आकार कमी होत जातो, हा पक्ष पौर्णिमेपासून अमावस्येपर्यंत बदलत जातो

शुक्ल पक्ष : चंद्राचा आकार वाढतो. हा पक्ष अमावस्येपासून पौर्णिमेपर्यंत बदलत जातो

महिने: चैत्र, वैशाख, ज्येष्ठ, आषाढ, श्रावण, भाद्रपद, आश्विन, कार्तिक, मार्गशीर्ष, पौष, माघ, फाल्गुन.